ContactenInvesteerdersJobsNieuws en mediaContacten
LeukemieHomeUw gezondheidZiekten en therapeutische gebiedenKankerLeukemie

In België is leukemie de 10e meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen en de 9e bij mannen1. Alleen al in 2019 werden 2008 nieuwe gevallen van leukemie vastgesteld2. Het is een ernstige vorm van bloedkanker die kwaadaardige cellen in het beenmerg aanmaakt3. Er zijn verschillende vormen van leukemie. Sommige vormen komen vaker voor bij kinderen, andere bij volwassenen4. Onderzoek in de hematologie (of de leer van het bloed)   vordert voortdurend, vooral op vlak van gerichte en immunotherapieën, om belangrijke doorbraken te bereiken en het leven van de patiënten te veranderen.

Beschrijving

Leukemie is een vorm van bloedkanker die ontstaat in het beenmerg5. Hier worden de bloedcellen aangemaakt, waaronder de witte bloedcellen. Zij moeten ons beschermen tegen verschillende soorten infecties6. Bij leukemie produceert het beenmerg te veel witte bloedcellen die niet rijpen zoals het hoort en die daardoor niet functioneel zijn7. Zo neemt de weerstand van het lichaam tegen bacteriën en virussen af8.

Deze woekering van onrijpe witte bloedcellen heeft twee belangrijke gevolgen. Enerzijds verspreiden ze zich via de bloedbaan en het lymfestelsel en kunnen ze ook vitale organen binnendringen, zoals de lever of de milt9. Anderzijds verhinderen ze in het beenmerg de normale productie van andere bloedcellen, rode bloedcellen en bloedplaatjes10. Dit kan dan weer bloedarmoede en bloedstollingsproblemen veroorzaken11.

Er zijn verschillende vormen van leukemie, afhankelijk van twee factoren: 

  1. De snelheid waarmee de ziekte evolueert. Acute leukemie wordt gekenmerkt door een snelle toename van defecte witte bloedcellen en veroorzaakt symptomen na slechts enkele weken12. Terwijl bij chronische leukemie dit proces langzamer verloopt13.
  2. Het type abnormale bloedcellen waar het om gaat. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen leukemie die myeloïde cellen aantast en leukemie die lymfoïde cellen aantast14.

Elk type leukemie treft een bepaalde leeftijdsgroep15:

  • acute lymfatische leukemie (ALL): kinderen en jongvolwassenen - 161 gevallen vastgesteld in 202016
  • acute myeloïde leukemie (AML): volwassenen - 561 gevallen vastgesteld in 202017
  • chronische lymfatische leukemie (CLL): ouderen - 690 gevallen vastgesteld in 202018
  • chronische myeloïde leukemie (CML): patiënten van middelbare leeftijd - 185 gevallen vastgesteld in 202019
Oorzaken

Zoals bij de meeste kankers is het vrijwel onmogelijk om een specifieke reden aan te geven die de ontwikkeling van leukemie veroorzaakt20. Kanker is vaak het resultaat van een combinatie van disfuncties of storingen21. Er is dus geen directe specifieke oorzaak. Er zijn eerder risicofactoren en omstandigheden die de ontwikkeling van de ziekte bevorderen22.

Bij volwassenen behoren blootstelling aan bepaalde chemische stoffen, hoge niveaus van radioactiviteit of bepaalde virussen tot de erkende risicofactoren23. Ook genetische aanleg kan invloed hebben op de ontwikkeling van sommige vormen van leukemie24

Bij kinderen is meer dan 90% van de gevallen van acute lymfatische leukemie (ALL) van onbekende oorsprong . Er wordt vermoed dat de oorzaak bij een virale infectieverwekker ligt, maar dit is tot op heden niet bevestigd26. Bij de overige 10% spelen erfelijkheid en blootstelling aan toxines of giftige stoffen  een rol27

Symptomen

De meest voorkomende symptomen van leukemie houden rechtstreeks verband met de disfunctie of slechte werking van het immuunsysteem28

  • onverklaarbare bloedingen en blauwe plekken
  • bleke teint
  • hoofdpijn 
  • bot- en gewrichtspijn
  • duizeligheid
  • hartkloppingen
  • vermoeidheid en kortademigheid
  • verlies van eetlust en gewichtsverlies
  • nachtelijk zweten
  • koorts
  • veelvuldige infecties
  • ernstige bloedarmoede

Bij acute leukemie treden deze symptomen snel op en zijn ze erg duidelijk. Chronische leukemie is daarentegen moeilijker te herkennen. De symptomen zijn meestal minder opvallend en treden vaak pas na enkele jaren op29. Bovendien zijn ze niet noodzakelijk kenmerkend voor leukemie30
Veel mensen met CML hebben dus geen specifieke lichamelijke problemen op het moment van hun diagnose31. De ziekte wordt bij toeval ontdekt, bijvoorbeeld wanneer bloed wordt afgenomen voor een onderzoek32.

Diagnose

Wanneer de patiënt één of meer van de symptomen die worden gelinkt aan leukemie vertoont, kunnen verschillende tests worden uitgevoerd om een diagnose te stellen, waaronder33:

  • een bloedonderzoek om de samenstelling van het bloed te bepalen, met name het percentage van de verschillende types witte bloedcellen34
  • een grondig onderzoek van het beenmerg, door middel van een punctie of biopsie, om na te gaan of er kankercellen aanwezig zijn35

De resultaten van het bloed- en beenmergonderzoek helpen ook bepalen om welk type leukemie het gaat. 

Om de diagnose te verfijnen, kan de arts ook aanvullende onderzoeken laten uitvoeren, zoals36:

  • een röntgenfoto van hart en longen 
  • een röntgenfoto en echografie van de buik 
  • een hartfunctietest
  • bloedonderzoek om de functie van bepaalde organen (bv. lever en nieren) te controleren 
  • een ruggenmergpunctie
Behandelingen

Er bestaan verschillende leukemiebehandelingen die op zich of gecombineerd worden toegepast. De keuze van deze behandelingen en de volgorde waarin ze worden toegediend, moeten worden bepaald door een multidisciplinair medisch team37 dat vooral het type leukemie, het stadium van de ziekte en de algemene gezondheidstoestand van de patiënt zal beoordelen38

Mogelijke behandelingen zijn:

  • chemotherapie: behandeling om de kankercellen te vernietigen of de groei ervan af te remmen39 
  • stamceltransplantatie: toediening van gezonde stamcellen ter vervanging van beenmerg dat door kanker of chemotherapie is vernietigd40
  • radiotherapie: behandeling met ioniserende straling om de kankercellen te proberen vernietigen41
  • gerichte therapie: geneesmiddelen om de groei van specifieke kankercellen te remmen of te stoppen42

Acute myeloïde leukemie (AML) 
De meest gebruikelijke behandeling van acute myeloïde leukemie is chemotherapie43. In sommige gevallen wordt deze gecombineerd met gerichte therapie of stamceltransplantatie44. In zeldzame gevallen wordt radiotherapie voorgesteld45.

Chronische myeloïde leukemie (CML)
Chronische myeloïde leukemie wordt meestal behandeld met gerichte therapie46. In de acceleratiefase komen sommige patiënten in aanmerking voor stamceltransplantatie, voorafgegaan door chemotherapie of radiotherapie47. Wanneer CML zijn hoogste ontwikkelingsstadium bereikt, is het zorgpad gelijk aan dat voor acute myeloïde leukemie (AML)48.

Acute lymfatische leukemie (ALL)
De meest gebruikelijke behandeling van acute lymfatische leukemie is chemotherapie49. In sommige gevallen wordt deze gecombineerd met gerichte therapie of stamceltransplantatie50. In zeldzame gevallen wordt radiotherapie voorgesteld51.

Chronische lymfatische leukemie (CLL)
Bij chronische lymfatische leukemie met een laag risico wordt in eerste instantie gekozen voor een zorgvuldige en regelmatige opvolging, zonder een specifieke behandeling te starten52. Wanneer het risico hoog of gemiddeld is, wordt CLL meestal behandeld met chemotherapie, gerichte therapie of een combinatie van beide53. Het gebruik van stamceltransplantatie of radiotherapie komt niet zo vaak voor54.

Psychologische ondersteuning speelt een belangrijke rol bij de behandeling van leukemie. Verschillende patiëntenverenigingen bieden een luisterend oor aan de patiënten en hun familie. Raadpleeg de lijst van verenigingen op de website van de Belgische Vereniging voor Hematologie (BHS, Belgian Hematology Society) om een vereniging in jouw buurt te vinden.

Wist je dat? 

Elk jaar vestigt de internationale campagne ‘Bloodcancer Awareness Month’ (of Bloedkankermaand) die plaatsvindt in september, de aandacht op de verschillende soorten bloedkanker: tijdens deze 30 dagen worden mensen gemobiliseerd en geïnformeerd, om zodoende de vooruitgang op vlak van onderzoek en patiëntenbegeleiding te ondersteunen.

Bronnen
  1.  allesoverkanker.be-Leukemie - p1-2
  2. allesoverkanker.be-Leukemie - p1-2
  3. cancer.be-Les leucémies - Général.pdf - p1
  4. pfizer.nl-Wat is leukemie - p1
  5. cancer.be-Les leucémies - Général.pdf - p1
  6. cancer.be-Les leucémies - Général.pdf - p1
  7. pfizer.nl-Wat is leukemie - p1
  8. pfizer.nl-Wat is leukemie - p1
  9. cancer.be-Les leucémies - Général.pdf - p1-2
  10. pfizer.nl-Wat is leukemie - p1
  11. pfizer.nl-Wat is leukemie - p2
  12. cancer.be-Les leucémies - Général.pdf - p2-3
  13. cancer.be-Les leucémies - Général.pdf - p2-3
  14. cancer.be-Les leucémies - Général.pdf - p2-3
  15. cancer.be-Les leucémies - Général.pdf - p2
  16. allesoverkanker.be-Acute lymfatische leukemie.pdf - p1
  17. allesoverkanker.be-Acute myeloïde leukemie.pdf - p1
  18. allesoverkanker.be-Chronische lymfatische leukemie.pdf - p1
  19. allesoverkanker.be-Chronische myeloïde leukemie.pdf - p1
  20. cancer.be-Les leucémies - Causes.pdf - p6
  21. cancer.be-Les leucémies - Causes.pdf - p6
  22. cancer.be-Les leucémies - Causes.pdf - p6
  23. cancer.be-Les leucémies - Causes.pdf - p6
  24. cancer.be-Les leucémies - Causes.pdf - p6
  25. cancer.be-Les leucémies - Causes.pdf - p6
  26. cancer.be-Les leucémies - Causes.pdf - p6
  27. cancer.be-Les leucémies - Causes.pdf - p6
  28. pfizer.nl-Wat is leukemie - p.2-3
  29. pfizer.nl-Wat is leukemie - p3
  30. hematon.nl-De symptomen van CML.pdf - p1
  31. hematon.nl-De symptomen van CML.pdf - p1
  32. hematon.nl-De symptomen van CML.pdf - p1
  33. cancer.be-Les leucémies - Examens - p1
  34. cancer.be-Les leucémies - Examens - p1
  35. cancer.be-Les leucémies - Examens - p2
  36. allesoverkanker.be-Acute myeloïde leukemie.pdf - p3 - idem 12,13,14
  37. https://www.cancer.be/le-cancer/traitements-du-cancer 9. cancer.be-le-cancer-traitements-du-cancer.docx
  38. allesoverkanker.be-Acute myeloïde leukemie.pdf - p3- idem 12,13,14
  39. allesoverkanker.be-Chemotherapie bij acute myeloïde leukemie - idem tous types de leucémies
  40. allesoverkanker.be-Stamceltransplantatie bij acute myeloïde leukemie.pdf - idem tous types de leucémies
  41. allesoverkanker.be-Radiotherapie bij acute myeloïde leukemie.pdf - idem tous types de leucémies
  42. allesoverkanker.be-Doelgerichte therapie bij acute myeloïde leukemie.pdf - idem tous types de leucémies
  43. allesoverkanker.be-Acute myeloïde leukemie.pdf - p3
  44. allesoverkanker.be-Acute myeloïde leukemie.pdf - p3
  45. allesoverkanker.be-Acute myeloïde leukemie.pdf - p3
  46. allesoverkanker.be-Chronische myeloïde leukemie - p3
  47. allesoverkanker.be-Chronische myeloïde leukemie - p3
  48. allesoverkanker.be-Chronische myeloïde leukemie - p3
  49. allesoverkanker.be-Acute lymfatische leukemie - p3
  50. allesoverkanker.be-Acute lymfatische leukemie - p3
  51. allesoverkanker.be-Acute lymfatische leukemie - p3
  52. allesoverkanker.be-Chronische lymfatische leukemie - p3
  53. allesoverkanker.be-Chronische lymfatische leukemie - p3
  54. allesoverkanker.be-Chronische lymfatische leukemie - p3

221008 Februari 2023

Uw gezondheidOnze geneesmiddelenOnderzoek en innovatieOver onsWerken bij PfizerInvesteerders Jobs Nieuws en mediaPfizer voor professionnalsPrivacy policyGebruiksvoorwaarden ContactenLeveranciers