2020, 2021 en 2022 waren jaren van opeenvolgende crises: covid, gezondheidszorg, politiek, energie, klimaat, ... Het waren jaren waarin we veel geduld, moed en een ongelooflijke zelfbeheersing nodig hadden. Terwijl sommigen weer helemaal op hun plooi zijn, of zelfs hun voordeel hebben gehaald uit deze maatschappelijke omwentelingen en hun leven hebben veranderd, gaat het met vele anderen minder goed, vooral wat hun beroepsleven betreft. Er is steeds meer stress, burn-out, eenzaamheid door overmatige digitalisering, uitputting, ... Mentale gezondheidsproblemen waren in België sowieso al de ziekte van de eeuw. De covidjaren veranderden onze relatie tot ons werk grondig en deden de psychische klachten nog toenemen.

Mentaal welzijn op het werk is een psychosociale kwestie

Elk jaar stijgt het aantal Belgische patiënten met psychische problemen met 10%¹. Een opvallende groei, vooral wanneer we kijken naar de cijfers die specifiek betrekking hebben op de arbeidswereld. Vandaag ervaart 84% van de werknemers bij kmo’s fysieke of mentale ongemakken op het werk². In 2022 was 1 op de 100 werknemers afwezig wegens burn-out, leed 1 op de 14 aan depressie en 1 op de 20 aan angststoornissen¹. Kortom, als je niet persoonlijk door deze gezondheidsproblemen wordt getroffen, ken je vast iemand die lijdt aan mentale ongemakken die verband houden met zijn of haar beroep en werkomstandigheden.

Maar wat verstaan we precies onder ‘mentale ongemakken’? Dit begrip omvat alle psychosociale risico's die verband houden met de uitoefening van een beroep, die de geestelijke integriteit van de werknemers kunnen aantasten en hen beletten hun werk naar behoren uit te voeren³. Deze risico's worden veroorzaakt door de werkorganisatie, werkinhoud, relaties tussen collega's, arbeidsomstandigheden, actualiteit, enzovoort. Kortom een reeks factoren die uiteindelijk kunnen leiden tot stress, burn-out of andere persoonlijke problemen.

Signalen opsporen en psychosociale risico's voorkomen: een sleutelrol voor de arbeidswereld

Hoewel er veel factoren zijn die het welzijn op het werk beïnvloeden, trekken werknemers vaak het management en inlevingsvermogen van hun leidinggevenden in twijfel. Omdat ze zich niet gehoord of begrepen voelen, ontwikkelen ze snel een groeiende angst bij de uitoefening van hun functie.

Vermoeidheid, stress, zoeken naar rust, fouten, afnemende resultaten en verlies van controle⁴ zijn allemaal waarschuwingssignalen die we niet mogen negeren. Gelukkig voeren veel werkgevers tegenwoordig een beleid in voor meer bewustzijn betreffende personeelswelzijn, samen met specifieke maatregelen om stress en burn-out te voorkomen⁵.

Werk-privébalans: stabiliteit is belangrijk

Iedereen ervaart wel eens een te hoge werkdruk en het is niet altijd gemakkelijk om je ertegen te wapenen. Het bewaren van de juiste afstand kan aan de hand van eenvoudige gewoontes: even de tijd nemen om een frisse neus te halen tijdens je lunchpauze, even wat afstand nemen door met je collega’s een praatje te slaan, je hoofd leeg maken na het werk en volledig beschikbaar zijn voor je gezin wanneer je thuiskomt. Het lijkt eenvoudig, maar toch is dit blijkbaar voor veel werknemers moeilijk haalbaar. Maar liefst 41% van hen zegt geen energie te hebben voor een activiteit buiten de werkuren².

Deze vaststelling schrikt de jongere generatie die nu de arbeidsmarkt betreedt duidelijk af. Veel jonge werknemers maken er een erezaak van om niet in de voetsporen te treden van de vorige generatie. Uit een recente studie van Vivaldis Interim blijkt dat voor hen de werk-privébalans voorrang krijgt op het loon⁶. En dat terwijl de vergoeding enkele jaren geleden bij de jonge generatie nog de belangrijkste drijfveer was bij het zoeken naar werk. Dit toont aan in hoeverre we bereid zijn om ons leven soms radicaal te veranderen en een zeker financieel comfort op te geven voor een grotere levenskwaliteit.

Ook gezondheidswerkers moeten waken over hun mentale gezondheid

De gezondheidszorg, die al jaren onder druk staat, werd tijdens de coronacrisis zwaar op de proef gesteld en staat in 2023 nog steeds onder druk. De sector kampt met uitgeput personeel, gebrek aan middelen, aanwervingsproblemen en toenemend absenteïsme. Gezondheidswerkers worden niet gespaard door de moeilijkheden die kunnen leiden tot ongemakken op het werk.  Dit is erg paradoxaal als we bedenken hoe essentieel ze zijn voor de gezondheid en het welzijn van onze samenleving als geheel.