Longkanker vertegenwoordigt gemiddeld 8.874 nieuwe gevallen per jaar in ons land1. Het is de 3e meest voorkomende kanker in België, met een incidentie van 12% van de gediagnosticeerde of vastgestelde kankers1. Het geschat sterftecijfer over 5 jaar kan bij deze kanker oplopen tot 81,9%1. Longkanker komt het meest voor bij de leeftijdsgroepen 61-71 jaar en 71-80 jaar1 en treft nog steeds meer mannen dan vrouwen1. Tabak is de belangrijkste risicofactor: 8 tot 9 longkankers op 10 worden veroorzaakt door roken2.
Longkanker wordt veroorzaakt door een tumor die zich ontwikkelt in de long1. Zijn invloed op de gezondheid is groot. Het zijn immers de longen die zuurstof leveren aan al onze cellen en dus een vitale functie van ons lichaam verzekeren1.
Afhankelijk van het uiterlijk van de betrokken kankercellen, zijn er twee verschillende vormen van longkanker:
kleincellige longkanker, die voorkomt bij 20 tot 25% van de gevallen1
niet-kleincellige longkanker, die voorkomt bij 75 tot 80% van de gevallen1
Tabaksgebruik is de belangrijkste risicofactor voor longkanker. Ongeveer 85% van de longkankers wordt veroorzaakt door roken3. Zo lopen rokers 20 keer meer risico om longkanker te krijgen dan niet-rokers2.
Deze factoren zijn erg bepalend:
de totale duur van het roken: vooral het aantal jaar dat men rookt, verhoogt het risico op het ontwikkelen van longkanker - zelfs meer dan de gerookte hoeveelheid per dag2.
de leeftijd waarop met roken wordt begonnen: roken vanaf jonge leeftijd heeft een aanzienlijke invloed op het risico om longkanker te krijgen en op de vroegtijdigheid van de ziekte. Wie op 12-jarige leeftijd begon te roken, kan immers op zijn veertigste al longkanker ontwikkelen2.
het stoppen met roken: ook al blijft een voormalige roker meer kwetsbaar dan iemand die nooit heeft gerookt, toch vermindert een rookstop het risico op longkanker aanzienlijk en wordt het daarom sterk aanbevolen2.
Ten slotte is voor niet-rokers passief roken een belangrijke risicofactor. Passieve blootstelling aan tabak verhoogt het ontwikkelen van longkanker immers met 30%, vooral in geval van vroege blootstelling, zoals bij kinderen van rokende ouders2.
Andere minder gebruikelijke risicofactoren zijn:
intense of herhaalde blootstelling aan bepaalde stoffen, meestal beroepsmatig, zoals arseen, nikkel, chroom, teer en asbest. Geschat wordt dat deze risicofactor verantwoordelijk is voor 10% van de gevallen2.
luchtverontreiniging: ongeveer 11% van alle longkankers wordt veroorzaakt door luchtverontreiniging, veroorzaakt door verkeer, industrie en landbouw, maar ook door schoorstenen, houtkachels en de natuur zelf (bv. vulkaanuitbarstingen)4.
radon: studies tonen aan dat dit radioactieve gas, uitgestoten door bepaalde gesteenten, kankerverwekkend is2.
Longkanker kan gepaard gaan met een groot aantal symptomen, hoewel ze niet allemaal specifiek zijn voor de ziekte. Verscheidene elementen beïnvloeden de aard van de symptomen en de snelheid waarmee ze zich voordoen, zoals de aard, locatie en omvang van de tumor en de aanwezigheid van eventuele metastasen, ook wel uitzaaiingen genoemd5.
De meest voorkomende symptomen van longkanker zijn5 :
een hoest, met of zonder bloederige fluimen
terugkerende longinfecties
kortademigheid
een hese stem
pijn op de borst
veranderde algemene lichamelijke conditie (vermoeidheid, gewichtsverlies, chronische koorts)
zwelling van gezicht of hals
Vooral als deze symptomen aanhouden, is het noodzakelijk een arts te raadplegen. Een vroege diagnose is belangrijk omdat longkanker genezen kan worden als het in een vroeg stadium wordt ontdekt.
Om longkanker op te sporen zijn verschillende onderzoeken nodig6:
moleculaire test: identificeert patiënten die baat kunnen hebben bij doelgerichte therapie of immunotherapie.
cytologie: om eventuele sporen van kankercellen in de fluimen op te sporen.
radiografie van de borstkas: om te onderzoeken of er een onregelmatige vlek of ‘sluier’ is, veroorzaakt door de slechte ventilatie van een deel van een long of vocht tussen long en borstkaswand (of pleura).
CT-scan van de borstkas: om kleinere laesies of weefselletsels op te sporen en meer informatie te krijgen over de verschillende longgebieden en het mediastinum of het gebied tussen de longen.
bronchoscopie: onder plaatselijke verdoving, om de laesie zichtbaar te maken en een klein stukje te verwijderen, met behulp van een dun buisje dat in de bronchiën of luchtpijpvertakkingen wordt ingebracht.
transthoracale punctie: onder plaatselijke verdoving, verwijderen van een laesie uit een kleine bronchus met behulp van een naaldpunctie door de borstwand.
mediastinoscopie: onder algemene verdoving, om via een kleine incisie een buisje in te brengen in het mediastinum om de lymfeklieren te onderzoeken.
echografie of CT-scan van lever en hersenen: om te zoeken naar mogelijke uitzaaiingen in de lever of het hersenweefsel.
skeletscintigrafie: opsporen van mogelijke botmetastasen, door inspuiting van een zwak radioactief product.
ademhalingsfunctietest: om te bepalen hoeveel ademhalingsfunctie behouden zou blijven bij het operatief verwijderen van een deel of een volledige long.
Goed om weten: gezien het risico van straling, zelfs in lage doses, wordt screening aan de hand van een scanner niet voor heel de bevolking toegepast. De ASCO (American Society of Clinical Oncology) beveelt aan alleen patiënten te screenen van 55 tot 74 jaar die 30 pakjaren gerookt hebben (een pakje per dag gedurende 30 jaar of 2 pakjes per dag gedurende 15 jaar) en die nog steeds roken of in de voorbije 15 jaar zijn gestopt6.
Er bestaan verschillende kankerbehandelingen die op zich of gecombineerd worden toegepast. De keuze van deze behandelingen en de volgorde waarin ze worden toegediend, gebeurt door een multidisciplinair medisch team7.
oncologische chirurgie: een operatie waarbij de tumor en, in de meeste gevallen, het omliggende weefsel wordt verwijderd om te helpen voorkomen dat de tumor terugkomt.
radiotherapie of bestraling: een behandeling met hoogenergetische straling om kankercellen te vernietigen of beschadigen en zo de tumor te doen krimpen. Radiotherapie kan ook worden gebruikt om gebieden te behandelen waar de kanker is uitgezaaid (metastasen) en om sommige symptomen te verlichten.
chemotherapie: het toedienen van geneesmiddelen die kankercellen doden of hun groei beperken. Chemotherapiemedicijnen worden meestal via een langzaam infuus in een ader toegediend, maar soms ook via orale of directe infusie, afhankelijk van de plaats van de kanker.
immunotherapie8: een behandeling die het immuunsysteem helpt versterken, zodat het kankercellen kan vernietigen. Hoewel immunotherapie nog geen standaardbehandeling voor alle soorten kanker is, biedt ze een veelbelovende nieuwe optie.
‘gerichte’ therapie: een behandeling die zich richt op specifieke doelwit. Vaak is het ‘doelwit’ ook aanwezig in normale cellen, maar in veel grotere hoeveelheden in de kankercellen. Daarom werken gerichte therapieën in de eerste plaats tegen kankercellen.
Wist u dat ?
Jaarlijks vindt in november in veel landen de bewustwordingsmaand voor longkanker plaats. De belangrijkste doelstellingen van het initiatief zijn bewustmaking omtrent de symptomen, het verbeteren van kennis over de verschillende vormen van longkanker en een beter begrip van de risicofactoren.
Heb je longkanker? Je staat er niet alleen voor. In België zijn er organisaties die kankerpatiënten verdedigen en steunen in hun dagelijks leven.
Bij Pfizer helpen we je je ziekte te begrijpen, zodat je er beter mee kunt leven en weloverwogen keuzes kunt maken in overleg met je arts. Ontdek in onze visuele gids voor longkanker de antwoorden op de vragen die jij en je omgeving mogelijk hebben, naast interessante informatie die je in het dagelijks leven en bij je behandeling kan helpen. Download nu uw visuele gids of vraag een papier versie aan uw behandelende arts.
220580 - mei 2022
1. https://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/longkanker
2. https://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/longkanker/oorzaken
3. https://nl.medipedia.be/longkanker
4. https://www.kwf.nl/standpunten/luchtverontreiniging
5. https://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/longkanker/symptomen
6. https://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/longkanker/onderzoeken
7. https://www.kanker.be/alles-over-kanker/alle-types-kanker/longkanker/behandelingen
8. https://www.avl.nl/en/information-about-cancer/overview-of-all-treatment-options/immunotherapy/#immunotherapy
9. https://www.kanker.nl/overig/klachten-na-kanker-blijf-er-niet-mee-lopen